Unia lubelska – porozumienie pomiędzy stanami Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego zawarte 1 lipca 1569 na sejmie walnym w Lublinie. Określana jako unia realna, w odróżnieniu od poprzednich, wiążących oba państwa tylko osobą władcy (unia personalna). Została przyjęta 28 czerwca, a podpisana 1 lipca 1569, ostatecznie ratyfikowana przez króla 4 lipca 1569. W jej wyniku powstało państwo znane w historiografii jako Rzeczpospolita Obojga Narodów,
ze wspólnymi: monarchą, herbem, sejmem, walutą, polityką zagraniczną i polityką obronną.
Zachowano odrębne: skarb, urzędy, wojsko, sądownictwo.
Postanowienia Unii Lubelskiej:
- Oba państwa miały mieć jednego władcę wybieranego wspólnie przez oba narody w wolnej elekcji i koronowanego na króla Polski i wielkiego księcia Litwy w Krakowie.
- Powołano wspólny Sejm walny, obradujący w Warszawie, którego izba poselska składała się ze 77 posłów koronnych i 50 litewskich,
a w skład Senatu weszło 113 senatorów koronnych i 27 litewskich. - Oba człony Rzeczypospolitej zobowiązały się prowadzić wspólną politykę obronną i zagraniczną
- Zachowano odrębne urzędy centralne, tytuły i dostojeństwa z zakresem kompetencji identycznym w obu krajach
- Wprowadzono jednakową monetę, bitą osobno w każdym państwie
- Zachowano odrębne wojsko polskie i litewskie
- Zachowano odrębne języki urzędowe (na Litwie język ruski)
- Zakazano na Litwie egzekucji królewszczyzn i podważania nadań królewskich
- Zachowano w mocy wszystkie dotychczasowe prawa i przywileje obowiązujące w obu państwach, jak również odrębne sądownictwo i prawo sądowe.
- Zniesiono zakaz nabywania przez Polaków dóbr na Litwie
W tych postawieniach widać bardzo duże zbieżności z obecnym stanem Unii - Europejskiej. Niektóre nie zostały zrealizowane czy to ogólnie (brak Prezydenta i konstytucji Europy) - czy tylko przez Polskę: kraje Unii mają jednakową monetę, bitą osobno w każdym państwie.
Dla rodu Plewako, wywodzącego się z Wielkiego Księstwa Litewskiego Unia Lubelska była przełomem niezwykle pozytywnym, o jej pełną realizację Plewakowie walczyli jeszcze ponad sto dwadzieścia pięć lat później w ruchu koekwacyjnym (zrównania praw w Wielkim Księstwie Litewskim do standardu Korony Polskiej).
Dzisiaj istnieje niemal pełna zgoda w społeczeństwie co do sensu i potrzeby przynależności Polski do Unii Europejskiej i uczestniczenia w integracji Europejskiej. Zgoda deklarowana również przez wszystkie partie parlamentarne - a więc nie kontrowersyjna.
Spory wywołuje
kwestia dalszego zacieśniania integracji, w szczególności zrealizowania przez Polskę zobowiązania przyjęcia waluty Euro.
Dlatego warto poprzeć
Apel o wdrożenie w Unii Europejskiej niektórych niezrealizowanych postulatów:
tekst Unii LUbelskiej wraz sygnatariuszami:
https://web.archive.org/web/20170612105548/http://www.law.uj.edu.pl/~khpp/fontesu/1569.htm
