ZASŁAW                                                                                                                                                                               

Starożytna ta mieścina Zasław, dziejami swemi sięga bardzo dalekiej przeszłości. Leży Zasław nad rzekami Swisłoczą i Czernicą. Wśród rozmaitych niepewnych wiadomości o jej pochodzeniu, najwięcej oparta na danych poważnych jest wersja, że Zasław został założony w roku 986 przez Izasława syna Włodzimierza. Włodzimierz, zagniewany na swą żonę Rogniedę, zesłał ją razem z synem do dzielnicy połockiej [jest -  polskiej], gdzie założyła ona miasto i nazwała je na cześć syna swego — Izasławem.

Przy ujściu Czernicy zbudowano zamek obronny; Rognieda włożyła habit i w zbudowanej w zamku kaplicy spędzała czas na modlitwie.

Potem Izasław (Zastaw) przechodzi z rak do rąk, to do książąt ruskich, to do litewskich, którzy tworzą nową linię książąt Zasławskich. W roku 1433 książę Świdrygiełło podejrzewając książąt Zasławskich o zdradę, napada na Zasław i zamienia miasto w perzynę.

W XVI wieku linja książąt Zasławskich litewskich wymiera i ostatnia księżna Zasławska wychodzi za mąż za Jana Hlebowicza, wojewodę wileńskiego, do tej więc rodziny przechodzi Zasław. Jan Hlebowicz był kalwinem i do tego nader gorliwym, oddając więc kościół katolicki sekciarzom, lecz syn jego nawrócony i żarliwy katolik, przywraca i uposaża kościół.

Nie długiem było panowanie Hlebowiczów w Zasławiu. Ród ten wymiera, dobra przechodzą do Sapiehów.

Sapiehowie 1676 roku, w dawnym zamku warownym budują klasztor i kościół dla ks. Dominikanów. Była to świątynia gotycka z wieżą 6-do piętrową, która pozostała po starożytnym zamku. Kościół ten, pod wezwaniem św. Michała Archanioła, był konsekrowany przez ks. biskupa archidjakona wieleńskiego, Mikołaja Słupskiego. Z czasem klasztor skasowano, a kościół w roku 1833 zamieniono na cerkiew prawosławną.

Oprócz tego istniał jeszcze w Zasławiu inny kościół katolicki parafialny, drewniana fara, według podania zbudowana w 1420 roku przez Zygmunta Kiejstutowicza, po spaleniu odnowiona przez Mikołaja Hlebowicza, później na tem miejscu w roku 1774 właściciel Zasławia, Antoni Przezdziecki, podkanclerzy litewski wymurował nowy kościół, który przetrwał aż do roku 1866. Po ro­ku 1863 Zasław przechodzi na skarb i zostaje sprzedany Rosjaninowi, urzędnikowi Chomentowskiemu.

W roku 1868 parafja zostaje skasowana, lub pozostaje bez świątyni i obsługują ją sąsiedni proboszczowie. Kościół przerobiono na cerkiew.

Ostatni proboszcz, ks. Adolf Kozakiewicz, został zesłany na Ural. W czasach wolnościowych w małej kapliczce, położonej za miastem, odprawiano nabożeństwa katolickie, nie długo jednak, ponieważ kaplicę zamknięto.


BORZDYN

Do parafji Zasławskiej należały dwie kaplice - jedna na cmentarzu, a druga we wsi Borzdyn, dziś należącej do parafji Rakowskiej.

 

spis części tej książki                                                                         dalszy tekst