Komentarz do parafii Iwieniec

Hasła dotyczące Mińszczyzny oparł w dużej mierze ks. J. Żyskar na hasłach Słownika Geograficznego napisanych przez Aleksandra Jelskiego z Zamościa (zob. hasło Annopol). W haśle o Iwieńcu z 1882 r. w Słowniku Geograficznym czytamy

mko, z zarządem gminnym i folw. w zachodniej stronie pow. mińskiego, paraf. Kamień, nad rzeką Wołmą, od roku 1810 własność Plewaków, niegdyś Sołłohubów; mko ma dm. 288, zasiedlone przeważnie żydami. Ludność żydowska trudni się drobnym handlem, chrześciańska słynie zduństwem, wyrobem garnków i kafli. Gmina Iwienicka składa się z 14 starostw wiejskich, ze 132 małych wiosek i liczy 3329 włościan płci męzkiej. Do roku 1868 był tu kościół parafialny fundowany w roku 1606, z filiami w Starzykach i Dutce. Także byli tu franciszkanie osadzeni w r. 1702 przez stolnika mińskiego Wańkowicza; wszystko to już dziś nie istnieje. Folw. posiada przeszło 3750 mr., miejscowość skalista i kamienista; łąki nadrzeczne dobre. Okr. polic. II rakowski.                                  Al. Jel.

Słownik Geograficzny

t. III (rok 1882) str. 324, Iwi.

Poprawiamy:

  1. nazwę rzeki błędnie zapisanej jako Wiłma - na prawidłową - Wołma

  2. nazwisko fundatora a nawet data 1606 postawienia kościoła w Iwieńcu nie są oparte o źródła

  3. wg cytowanej wielokrotnie w tym rozdziale (bez podania źródła) książki "Zarys historii budowy kościołka ... w Iwieńcu" (z którego tez pochodzą zdjęcia zamieszczone w tym rozdziale) zasługa koordynacji budowy murowanego kościoła i klasztoru należy się ojcu Anzelmowi Czechowiczowi, zmarłemu w konwencie iwienieckim 14 IX 1794 r.

  4. zamieniamy "murowany" na "modrzewiowy", w latach 1740-tych

  5. w 1871 r. księża iwienieccy zesłani na Syberię.

  6. poprawiono błędnie św. Michała na św. Trójcy. Kościół franciszkański św. Michała na szczęście nie spłonął.

  7. poprawiono nazwisko ks. Lucjana z Szekato na Szczerba, zob. jego portret

  8. w Zarysie historii budowy kościołka... jednoznacznie wskazano, że plan nie był zmieniany, car zatwierdził istniejący projekt kościoła pw. św. Aleksego

  9. nie tylko pierwszą, 90% kosztów wyłożyli generałostwo Edward i Elżbieta z Plewaków Kowerscy

  10. ks. Jan Kozilewicz (poprawiamy z  Kazilewicz), także nie Kozielewicz jak na nagrobku, był pierwszym proboszczem parafii św. Aleksego

  11. nazwisko kasztelana Jana Sołłohuba w 1610 r. nie jest znane

  12. Starzynki iwienieckie, zwane też Starzyki, Starynki, etc. Fundacje kościoła mogły być różne (kolejne):

    Staryki, 2.) S. alias Starcy, Starzynki, wś nad rz. Wołmą pow. miński, w 2 okr. pol.  rakowskim, gm. Iwieniec, ma 12 os.; młyn na rozlewie, grunta szczerkowe. Była tu doniedawna filia kat. parafii Iwieniec, fundacji Jerzego Radziwiłła,  kardynała (Kołtubaj, Galerie Nieświeskie, str. 255).                           J. Krz..